تبعات سفرهای انبوه در شرایط کرونایی - وبلاگ دخترانه ها

به گزارش وبلاگ دخترانه ها، با گذشت بیش از یک سال از شیوع بیماری کرونا در ایران و دنیا، فعالان گردشگری و صنایع دستی در نوروز سال های 1399 و 1400، به صورت مستقیم از این میهمان ناخوانده تاثیر پذیرفتند و عملا بخشی از صنعت گردشگری به واسطه شیوع بیماری کرونا دچار مشکل های عدیده ای شد. در این نوشتار به صورت گذرا به تاثیرهای این بیماری بر سفرهای ایام نوروز ایرانیان پرداخته می گردد.

شهرام امیری*

بدون شک با توسعه کمی و کیفی صنعت توریستی که در حدود دو دهه است در ایران به وقوع پیوسته، سفر در سبد مصرف خانوار ایرانی همزمان با توسعه توریستی در ایران از یک سو و به واسطه تغییر و تحول در ساختار اجتماعی و فرهنگی ایران (به ویژه از اواخر دهه هفتاد تا کنون) از سوی دیگر صندلی ویژه ای پیدا نموده است.

در این میان به نظر می رسد که جذابیت های سفر برای خانواده های ایرانی بسیار زیاد بوده به نحوی که آنان حتی جلوتر از برنامه ریزان صنعت توریستی به سفر پرداخته و در نهایت گونه سفر انبوه جای خود را به سرعت در خانواده های ایرانی باز نموده و گونه های علمی سفر حداقل در سفرهای داخلی در رتبه های بعدی واقع شده است. با این وصف با نگاهی گذرا به نحوه مسافرت رفتن ایرانیان در می یابیم که درصد قابل توجهی از این سفرها از نظر زمانی در نوروز رخ می دهد و سپس درصد کمتری در تابستان و به ویژه شهریور ماه و درصد بسیار اندکی در زمستان انجام می شود. معین است که حداقل بخشی از فعالان توریستی از جمله واحدهای اقامتی به ویژه در حوزه های هتل، اقامتگاه های سنتی، اقامتگاه های بومگردی، مهمانپذیرها و در نهایت خانه های مسافر، عمده فعالیت های خود را در تعطیلات نوروزی متمرکز نموده و در استانی همچون اصفهان نیز فعالان صنایع دستی پیروز شده اند بخش قابل توجهی از فروش خود را در طول این دو هفته انجام دهند.

بنابراین به نظر می رسد یکی از غایبان اصلی سفرهای داخلی به ویژه در نوروز، حداقل در استان اصفهان در طول یک دهه گذشته، فعالان دفاتر خدمات مسافرتی هستند و این در حالی است که تمام نظریه پردازان در علم توریستی متفق القول هستند که استانداردترین مدل سفر، مسافرت همراه با تور است که به واسطه آن تمام بخش های صنعت توریستی به طور یکسان در آن به تحرک درآمده و خدمات خود را به صورت شایسته به توریستان ارائه می نمایند.

نگارنده به دلیل فعالیت های پژوهشی و آموزشی خود، شاهد بوده که بسیاری از این دفاتر (حداقل در حوزه استان اصفهان) در صورت اجرای تورهای داخلی، صرفا به برگزاری تور به بعضی مقاصد شناخته شده می پرداختند و به ویژه دفاتر خدمات زیارتی نیز فعالیت خود را در یک دهه گذشته بیشتر به برگزاری تور و کاروان های حج تمتع، حج عمره و یا سفرهای زیارتی به عتبات عالیات و یا مشهد مقدس محدود نموده بودند که آن هم در بسیاری از اوقات تحت تاثیر تحولات سیاسی قرار می گرفت، این در حالی است که در استان اصفهان مقاصد زیارتی و سیاحتی از جمله امامزاده های واجب التعظیم بسیاری همچون مجموعه مذهبی آقاعلی عباس (ع) و یا امامزاده سلطان علی بن باقر (ع) در مشهد اردهال وجود دارد که تورهای بسیار محدودی به این مقاصد انجام می شود.

کرونا و سفرهای نوروزی ایرانیان

با توسعه شتابنده صنعت توریستی در ایران که از اواخر دهه هشتاد شروع و در دهه نود خورشیدی به اوج رسید، بسیاری از استان های کشور با آگاهی از مواهب مالی توریستی به سرعت به جرگه توریستی پیوستند و در طی این دهه مقاصد جدیدی در غرب و جنوب کشور به مقاصد توریستی سنتی ایرانیان افزوده شد، به گونه ای که ارائه بعضی آمارها همچون حضور 7 میلیون توریست نوروزی در استان بوشهر در آخرین نوروز پیش از ظهور ویروس منحوس کرونا نشان می داد که اشتیاق ایرانیان به سفر بسیار زیاد است. با این حال ظهور ویروس کرونا به یک باره این بازار عظیم را دچار رکود کرد و بسیاری از دست اندرکاران سفرهای نوروزی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم از مواهب مالی سفر بهره مند می شدند دچار معضلات فراوانی شدند.

با این حال به نظر می رسد برنامه ریزان صنعت توریستی همانند بسیاری از برنامه ریزان در سایر صنایع در دنیا با طولانی شدن شیوع این بیماری توانسته اند با آشنایی با تبعات مختلف آن و آگاهی از بسیاری از مسائل به وجود آمده به واسطه این بیماری، راهبردها و راهکارهای مناسبی را برای برون رفت از این بحران ها ارائه نمایند.

حال به نظر می رسد با توجه به این که 2 سال است که ایرانیان نوروز خود را با کرونا شروع می نمایند، زمان مناسبی فراهم شده تا برنامه ریزان صنعت توریستی با آنالیز دقیق رشد شتابنده توریستی داخلی در طی 15 سال گذشته، نقاط قوت و ضعف آن را شناخته و نسبت به حل معظلات ناشی از آن اقدام نمایند.

یکی از مهم ترین معضلات توریستی داخلی، اجرای سفرهای انبوه است که تبعات منفی آن از منظر زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی و حتی مالی برای بعضی جوامع میزبان پدید آمده، و این در حالی است که سابقه سفرهای انبوه حداقل در بخش های شمالی کشور به دهه 30 و 40 خورشیدی باز می شود، با توجه به سفر وزیر محترم میراث فرهنگی، توریستی و صنایع دستی که در اوایل اسفندماه سال گذشته به اصفهان، همراه با وزیر توریستی ونزوئلا انجام شد و مصاحبه ایشان با اصحاب رسانه مبنی بر این که سفر با تور و سفر همراه با اقامت در هتل ها مد نظر وزارت میراث فرهنگی، توریستی و صنایع دستی است، به نظر می رسد حداقل در حوزه برنامه ریزی، هم اکنون زمان مناسبی است تا زیر ساخت های صنعت توریستی در حوزه های اقامتی و یا سفرهای استاندارد از طریق تور آنالیز و سیاست گذاری مناسبی در حوزه جایگزینی تدریجی آنها به جای سفرهای انبوه در حد امکان اندیشیده شده و سپس راهبردها و راه کارهای مناسب در این زمینه در طول سال جدید ارائه شود، با انتها حضور این میهمان ناخوانده در جامعه دنیای به نظر می رسد که تمام دنیا با سونامی سفر روبرو شده و در این میان ایرانیان مشتاق نیز همچنان با تکیه بر گونه سفرهای انبوه به صورت گسترده به سفر می پردازند که مسلما آنالیز تبعات آن از توان علمی نگارنده این سطور خارج است.

پس بکوشیم تا تهدیدهای این چنینی را حداقل از منظر برنامه ریزی به یک فرصت برای آینده بدل کنیم.

*کارشناس ارشد میراث فرهنگی و توریستی استان اصفهان

بدون شک با توسعه کمی و کیفی صنعت توریستی که در حدود دو دهه است در ایران به وقوع پیوسته، سفر در سبد مصرف خانوار ایرانی همزمان با توسعه توریستی در ایران از یک سو و به واسطه تغییر و تحول در ساختار اجتماعی و فرهنگی ایران (به ویژه از اواخر دهه هفتاد تا کنون) از سوی دیگر صندلی ویژه ای پیدا نموده است.

در این میان به نظر می رسد که جذابیت های سفر برای خانواده های ایرانی بسیار زیاد بوده به نحوی که آنان حتی جلوتر از برنامه ریزان صنعت توریستی به سفر پرداخته و در نهایت گونه سفر انبوه جای خود را به سرعت در خانواده های ایرانی باز نموده و گونه های علمی سفر حداقل در سفرهای داخلی در رتبه های بعدی واقع شده است. با این وصف با نگاهی گذرا به نحوه مسافرت رفتن ایرانیان در می یابیم که درصد قابل توجهی از این سفرها از نظر زمانی در نوروز رخ می دهد و سپس درصد کمتری در تابستان و به ویژه شهریور ماه و درصد بسیار اندکی در زمستان انجام می شود. معین است که حداقل بخشی از فعالان توریستی از جمله واحدهای اقامتی به ویژه در حوزه های هتل، اقامتگاه های سنتی، اقامتگاه های بومگردی، مهمانپذیرها و در نهایت خانه های مسافر، عمده فعالیت های خود را در تعطیلات نوروزی متمرکز نموده و در استانی همچون اصفهان نیز فعالان صنایع دستی پیروز شده اند بخش قابل توجهی از فروش خود را در طول این دو هفته انجام دهند.

بنابراین به نظر می رسد یکی از غایبان اصلی سفرهای داخلی به ویژه در نوروز، حداقل در استان اصفهان در طول یک دهه گذشته، فعالان دفاتر خدمات مسافرتی هستند و این در حالی است که تمام نظریه پردازان در علم توریستی متفق القول هستند که استانداردترین مدل سفر، مسافرت همراه با تور است که به واسطه آن تمام بخش های صنعت توریستی به طور یکسان در آن به تحرک درآمده و خدمات خود را به صورت شایسته به توریستان ارائه می نمایند.

نگارنده به دلیل فعالیت های پژوهشی و آموزشی خود، شاهد بوده که بسیاری از این دفاتر (حداقل در حوزه استان اصفهان) در صورت اجرای تورهای داخلی، صرفا به برگزاری تور به بعضی مقاصد شناخته شده می پرداختند و به ویژه دفاتر خدمات زیارتی نیز فعالیت خود را در یک دهه گذشته بیشتر به برگزاری تور و کاروان های حج تمتع، حج عمره و یا سفرهای زیارتی به عتبات عالیات و یا مشهد مقدس محدود نموده بودند که آن هم در بسیاری از اوقات تحت تاثیر تحولات سیاسی قرار می گرفت، این در حالی است که در استان اصفهان مقاصد زیارتی و سیاحتی از جمله امامزاده های واجب التعظیم بسیاری همچون مجموعه مذهبی آقاعلی عباس (ع) و یا امامزاده سلطان علی بن باقر (ع) در مشهد اردهال وجود دارد که تورهای بسیار محدودی به این مقاصد انجام می شود.

کرونا و سفرهای نوروزی ایرانیان

با توسعه شتابنده صنعت توریستی در ایران که از اواخر دهه هشتاد شروع و در دهه نود خورشیدی به اوج رسید، بسیاری از استان های کشور با آگاهی از مواهب مالی توریستی به سرعت به جرگه توریستی پیوستند و در طی این دهه مقاصد جدیدی در غرب و جنوب کشور به مقاصد توریستی سنتی ایرانیان افزوده شد، به گونه ای که ارائه بعضی آمارها همچون حضور 7 میلیون توریست نوروزی در استان بوشهر در آخرین نوروز پیش از ظهور ویروس منحوس کرونا نشان می داد که اشتیاق ایرانیان به سفر بسیار زیاد است. با این حال ظهور ویروس کرونا به یک باره این بازار عظیم را دچار رکود کرد و بسیاری از دست اندرکاران سفرهای نوروزی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم از مواهب مالی سفر بهره مند می شدند دچار معضلات فراوانی شدند.

با این حال به نظر می رسد برنامه ریزان صنعت توریستی همانند بسیاری از برنامه ریزان در سایر صنایع در دنیا با طولانی شدن شیوع این بیماری توانسته اند با آشنایی با تبعات مختلف آن و آگاهی از بسیاری از مسائل به وجود آمده به واسطه این بیماری، راهبردها و راهکارهای مناسبی را برای برون رفت از این بحران ها ارائه نمایند.

حال به نظر می رسد با توجه به این که 2 سال است که ایرانیان نوروز خود را با کرونا شروع می نمایند، زمان مناسبی فراهم شده تا برنامه ریزان صنعت توریستی با آنالیز دقیق رشد شتابنده توریستی داخلی در طی 15 سال گذشته، نقاط قوت و ضعف آن را شناخته و نسبت به حل معظلات ناشی از آن اقدام نمایند.

یکی از مهم ترین معضلات توریستی داخلی، اجرای سفرهای انبوه است که تبعات منفی آن از منظر زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی و حتی مالی برای بعضی جوامع میزبان پدید آمده، و این در حالی است که سابقه سفرهای انبوه حداقل در بخش های شمالی کشور به دهه 30 و 40 خورشیدی باز می شود، با توجه به سفر وزیر محترم میراث فرهنگی، توریستی و صنایع دستی که در اوایل اسفندماه سال گذشته به اصفهان، همراه با وزیر توریستی ونزوئلا انجام شد و مصاحبه ایشان با اصحاب رسانه مبنی بر این که سفر با تور و سفر همراه با اقامت در هتل ها مد نظر وزارت میراث فرهنگی، توریستی و صنایع دستی است، به نظر می رسد حداقل در حوزه برنامه ریزی، هم اکنون زمان مناسبی است تا زیر ساخت های صنعت توریستی در حوزه های اقامتی و یا سفرهای استاندارد از طریق تور آنالیز و سیاست گذاری مناسبی در حوزه جایگزینی تدریجی آنها به جای سفرهای انبوه در حد امکان اندیشیده شده و سپس راهبردها و راه کارهای مناسب در این زمینه در طول سال جدید ارائه شود، با انتها حضور این میهمان ناخوانده در جامعه دنیای به نظر می رسد که تمام دنیا با سونامی سفر روبرو شده و در این میان ایرانیان مشتاق نیز همچنان با تکیه بر گونه سفرهای انبوه به صورت گسترده به سفر می پردازند که مسلما آنالیز تبعات آن از توان علمی نگارنده این سطور خارج است.

پس بکوشیم تا تهدیدهای این چنینی را حداقل از منظر برنامه ریزی به یک فرصت برای آینده بدل کنیم.

*کارشناس ارشد میراث فرهنگی و توریستی استان اصفهان

منبع: توریسم آنلاین