آیا واکسن کرونا عوارض جانبی خطرناکی دارد؟ - وبلاگ دخترانه ها

به گزارش وبلاگ دخترانه ها، خبرنگاران/خراسان رضوی به تازگی در خصوص عوارض جانبی جدی مرتبط با بعضی از واکسن های کووید-19 نگرانی هایی مشاهده شده است؛ این عوارض جانبی تصادفی است و شواهد کافی برای ارتباط با یک واکسن خاص ارائه نمی کند. علاوه بر این، نهادهای نظارتی دائما در حال آنالیز موارد نگران کننده ناشی از دریافت این واکسن ها هستند.

سیستم گزارش دهی عوارض جانبی واکسن (VAERS) در سال 1990 به عنوان یک سیستم هشدار اولیه ملی برای شناسایی مسائل ایمنی احتمالی با واکسن ها تاسیس شد که به وسیله مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) و سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) مدیریت می گردد. این سیستم به هر شخصی که واکسن دریافت نموده (نه فقط واکسن کووید-19) اجازه می دهد تا عوارض جانبی که پس از واکسیناسیون تجربه نموده است را گزارش کند. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی نیز ملزم به ارائه گزارش از رویدادهای ناشی از عوارض جانبی واکسن هستند که مورد توجه آنان قرار می گیرد حتی اگر این عوارض به وضوح هیچ ارتباطی با واکسیناسیون نداشته باشند.

این سیستم برای هشدار به مقامات بهداشتی فدرال در خصوص نگرانی های بالقوه ایمنی طراحی شده است و نه برای مشخص اینکه واکسن باعث ایجاد مشکل خاصی شده است یا خیر. گفتنی است که تمام گزارش های ارسالی به سیستم از نظر علمی تایید نشده است.

بر اساس آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، از دسامبر 2020 بیش از 469 میلیون دوز واکسن کووید-19 در ایالات متحده تجویز شده و تا 29 دسامبر 2021 در این سیستم 10483 گزارش مرگ (0.0022درصد) ثبت شده است.

نکته قابل توجه این است که مخالفان واکسیناسیون از اعداد این سیستم استفاده می نمایند تا نتیجه گیری علت و معلولی را نشان دهند و این اطلاعات اشتباه باعث می گردد که بعضی افراد از واکسینه شدن صرف نظر نمایند؛ در این سیستم، اعداد صحیح هستند اما نتیجه گیری های فرضی درست نیستند.

دکتر استوان ویت، پزشک بیماری های عفونی و مدیر ارشد بالینی مرکز MU Health Care ایالات متحده همواره جوابگوی سوالاتی در خصوص عوارض واکسیناسیون است و از مردم می خواهد که اطلاعات درستی در این مورد داشته باشند. وی تاکید می نماید: گزارش های مرگ ومیر (و سایر عوارض جانبی) لزوما به این معنی نیست که واکسن ها مقصر اصلی این عوارض هستند.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها خاطرنشان می نماید: آنالیز اطلاعات بالینی موجود ازجمله گواهی های مرگ، کالبدشکافی و سوابق پزشکی، ارتباط علّی را با واکسن های کووید-19 ایجاد ننموده است.

عوارض جانبی واکسن ها شامل تب، سردرد و خستگی پس از واکسیناسیون با واکسن کووید-19 در بخش قابل توجهی از کسانی که واکسینه شده اند رخ می دهد. عوارض جانبی مانند درد عضلانی، درد مفاصل، لرز، حالت تهوع و استفراغ نیز ممکن است پس از واکسیناسیون با واکسن کووید-19 ایجاد گردد. این علائم طی یک روز یا بیشتر پس از واکسیناسیون آغاز می شوند و خود به خود از بین می فرایند اما می توانند ناخوشایند باشند. تعداد افرادی که پس از واکسیناسیون این عوارض جانبی را تجربه می نمایند بر اساس اینکه کدام واکسن را دریافت نموده اند متفاوت هستند. زنان و جوانان احتمال بیشتری دارد که بعد از واکسیناسیون عوارض جانبی داشته باشند.

البته عوارض جانبی بسیار نادر و جدی مرتبط با بعضی واکسن های کرونا وجود دارد که در ذیل به آنها اشاره شده است:

عوارض جانبی خطرناک واکسن جانسن و آسترازنکا

در موارد بسیار نادر ممکن است عوارض جانبی جدی تری نیز رخ دهد. این علائم بسیار نادر هستند و می توانند شامل ترکیبی از لخته های خون (ترومبوز) با سطوح پایین پلاکت های خون (ترومبوسیتوپنی) باشد. این عارضه جانبی ترومبوز همراه با سندرم ترومبوسیتوپنی (TTS) نامیده می گردد.

از آنجایی که خطر این عارضه جانبی نادر بسیار کم است اما بازهم این واکسن ها برای بعضی از گروه های خاص استفاده می شوند. واکسن آسترازنکا فقط به افراد متولد سال 1960 (62 سال) یا قبل از آن تزریق می گردد. شورای بهداشت هلند نیز استفاده از واکسن جانسون اند جانسون (جانسن) را در شرایطی توصیه نموده است که مزیت یک دوز واکسن (به جای 2 دوز) بسیار قابل توجه باشد.

در صورت بروز این علائم پس از واکسیناسیون با جانسن یا آسترازنکا فورا با متخصصان پزشکی تماس بگیرید:

تنگی نفس،

درد در قفسه سینه یا شکم،

تورم یا احساس سرما در بازو یا پا،

سردرد شدید یا تاری دید،

کبودی مداوم و

لکه های خونی ریز متعدد (نقاط قرمز یا بنفش یا تاول های زیر پوست).

شایان ذکر است، اگر این علائم بر اساس شرایط شما ظاهر شوند، معمولا در عرض سه هفته پس از واکسیناسیون مشاهده می شوند.

عوارض جانبی خطرناک واکسن فایزر و مدرنا

در موارد بسیار نادر بیماری های التهابی قلب در پی واکسیناسیون با فایزر یا مدرنا اتفاق افتاده است که شامل میوکاردیت (التهاب عضله قلب) یا پریکاردیت (التهاب پوشش خارجی قلب) است. این اطلاعات به وسیله آژانس دارویی اروپا (EMA) پس از آنالیز گزارش های کشورهای اروپایی و فراتر از آن ارائه شده است.

گزارش ها حاکی از آن است که موارد میوکاردیت و پریکاردیت بیشتر در 14 روز اول پس از واکسیناسیون آغاز شده و احتمال بروز آن پس از دریافت واکسن دوم بیشتر از واکسن اول بوده است. علائم این مشکل شامل تنگی نفس، درد قفسه سینه و ضربان شدید قلب است. علائم می توانند به طور قابل توجهی متفاوت باشند و معمولا به خودی خود بهبود می یابند یا می توان به طور موثر فرد را با دارو درمان کرد. افرادی که این علائم را دارند باید با پزشک خود مشورت نمایند.

اندازه بروز میوکاردیت و پریکاردیت بین یک تا 10 در 100هزار نفر در سال متغیر است. خطر عوارض جانبی نیز به سن فرد و واکسن بستگی دارد. این شرایط التهابی اغلب در پسران و مردان جوان بین 12 تا 30 سال دیده می گردد. اگرچه این عوارض جانبی هنوز نادر هستند اما احتمال بروز آنها بعد از واکسن مدرنا نسبت به فایزر کمی بیشتر است. در افراد بالای 12 سال، میوکاردیت حتی بعد از عفونت کووید-19 نیز اتفاق می افتد بعلاوه می تواند پس از یک عفونت ویروسی دیگر یا به علت یک بیماری ایمنی زمینه ای رخ دهد. میوکاردیت پس از واکسیناسیون mRNA معمولا (بیش از 90 درصد) در عرض چند روز، خود به خود یا با درمان از بین می رود. در صورت بروز علائم میوکاردیت، همواره با پزشک تماس بگیرید.

آلرژی بعد از دریافت واکسن کرونا

ممکن است یک واکنش آلرژیک شدید (شوک آنافیلاکتیک) بلافاصله پس از واکسیناسیون رخ دهد. واکسن برای بسیاری از افراد در سراسر دنیا تجویز شده است و شوک آنافیلاکتیک بسیار نادر بوده است. اگر تا به حال واکنش آلرژیک شدید یا مسائل تنفسی پس از واکسیناسیون داشته اید این موضوع را به پزشک در محل واکسیناسیون گزارش دهید. پس از واکسیناسیون، همه افراد به مدت 15 دقیقه یا بیشتر در محل واکسیناسیون می مانند تا هر گونه واکنش آلرژیک بلافاصله درمان گردد.

عوارض جانبی خاص واکسن های کرونا

بعضی افراد عوارض جانبی خاصی را در ارتباط با دو واکسن فایزر و مدرنا گزارش نموده اند. 20 مورد ترومبوسیتوپنی در پی واکسیناسیون با این دو واکسن در ایالات متحده ایجاد شده است.

بروز میوکاردیت پس از دریافت واکسن های mRNA شایع است و در 25 ژوئن 2021، سازمان غذا و دارو به گیرندگان و مراقبان در خصوص احتمال عوارض مربوط به قلب اطلاع رسانی و بعلاوه اظهار کرد که احتمال ابتلا به آنها کم است. آنان اغلب در نوجوانان و جوانان اتفاق می افتد و شامل علائم تنگی نفس و درد قفسه سینه است.

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها و سازمان غذا و دارو ایالات متحده برای مدت کوتاهی توزیع واکسن جانسن کووید-19 را به علت شناسایی مواردی از ترومبوز همراه با سندرم ترومبوسیتوپنی (TTS) متوقف کردند. آژانس دارویی اروپا از شرکت جانسن خواست تا برچسب های هشداردهنده را برای واکسن های خود ارائه دهد. سندرم گیلن باره (GBS) نیز در بعضی افراد پس از تجویز واکسن جانسون اند جانسون گزارش شد.

مقامات بهداشت دانمارک 30 مورد از لخته شدن خون پس از واکسیناسیون 5 میلیون نفر با واکسن آسترازنکا مشاهده کردند سپس چهار کشور اروپایی (دانمارک، آلمان، فرانسه و نروژ) توزیع خود را قبل از آغاز مجدد به عنوان یک واکنش احتیاطی متوقف کردند.

برعکس آسترازنکا و در شرایطی متفاوت، نسخه فراوری محلی کوویشیلد آسترازنکا در هند هیچ گونه عارضه لخته شدن خون نداشته است. بعلاوه برندهای پیشرفته دیگری از واکسن های کووید-19 مانند کانسینو و گاملایا، بهارات بایوتک، سینوفارم، سینوواک، کوواکس، قز-کوویدو واکسن FBRI وجود دارند که هیچ گزارشی از عوارض جانبی جدی ندارند.

محققان بریتانیایی دریافتند، اگرچه بسیار نادر است اما سندرم لخته خون پس از اولین دوز واکسن آسترازنکا خطر مرگ بالایی دارد و می تواند در افراد جوان و سالم رخ دهد.

داده ها نشان می دهد که این سندرم لخته خون در افراد زیر 50 سال در یک نفر از هر 50هزار نفری که واکسن دریافت نموده اند رخ می دهد و این تعداد در افراد بالای 50 سال به یک در 100هزار کاهش می یابد اما خطر لخته شدن خون با ابتلا به کووید بسیار بیشتر است نتایج تحقیقات نشان می دهد که بیش از یک پنجم بیماران مبتلا به کووید در بیمارستان شواهدی از لخته شدن خون دارند.

محققان علائم، نشانه ها و پیامدها را در 220 مورد تایید شده و احتمالی مراجعه نمایندگان بین 22 مارس تا 6 ژوئن در بیمارستان های بریتانیا آنالیز کردند.

دکتر سو پاورد، مشاور هماتولوژیست در بنیاد سرویس سلامت همگانی بریتانیا و بیمارستان های دانشگاه آکسفورد گفت: این نوع واکنش به واکسن آکسفورد/آسترازنکا بسیار نادر است اما برای کسانی که دچار لخته شدن خون می شوند نتایج ویرانگر است. این بیماری اغلب بر دریافت نمایندگان جوان تاثیر می گذارد و مرگ ومیر بالایی را نشان می دهد. به ویژه زمانی که بیمار دارای تعداد پلاکت کم و خونریزی در مغز باشند خطرناک است.

بورلی هانت، مدیر پزشکی ترومبوز انگلستان و پروفسور ترومبوز و هموستاز در کالج کینگ لندن اضافه نمود: هر فردی می تواند تحت تاثیر این مورد قرار گیرد. در تجزیه و تحلیل صورت گرفته 50 درصد افراد هیچ بیماری پزشکی قبلی نداشته اند و به نظر می رسد هیچ عامل خطر فردی خاصی برای این سندرم وجود نداشته باشد.

محققان دریافتند که این سندرم - ترومبوسیتوپنی و ترومبوز ایمنی ناشی از واکسن (VITT) 23درصد از موارد مورد تجزیه و تحلیل را نشان می دهد. آنان گفتند که این خطر مرگ به طور قابل توجهی به 73 درصد در بیمارانی که تعداد پلاکت بسیار پایین دارند و خونریزی مغزی پس از لخته شدن خون در مغز افزایش می یابد. VITT مشابه شرایطی است که گاهی در بیماران تحت درمان با هپارین رقیق نماینده خون گزارش می گردد اما به نظر می رسد تهاجمی تر از آنچه ما با آن آشنا بودیم است.

محققان VITT را بر اساس پنج معیار، ازجمله آغاز علائم 5 تا 30 روز پس از واکسیناسیون، تعداد پلاکت پایین و وجود لخته خون تعریف کردند.

به گفته محققان، اگرچه چند گزارش از عوارض جانبی نادر انعقاد خون پس از واکسن فایزر وجود دارد، به روشی که VITT تعریف شده است اما به نظر می رسد این موارد فقط با تزریق آسترازنکا مرتبط هستند.

دکتر کاترین باگوت، مشاور هماتولوژیست در بیمارستان سلطنتی گلاسکو و مدرس ارشد بالینی در دانشگاه گلاسکو گفت: واکسن فایزر برای مواردی که ما از آن مطلع هستیم نتوانسته است تعریف یک مورد تایید شده یا یک مورد احتمالی را برآورده کند.

در اوایل ماه مه، کمیته مشترک واکسیناسیون و ایمن سازی (JCVI) پس از گزارش هایی مبنی بر لخته شدن خون، پدیده بسیار نادر پس از دریافت اولین واکسن توصیه کرد که در صورت امکان به افراد زیر 40 سال جایگزینی برای واکسن آسترازنکا پیشنهاد گردد.

در 220 مورد تایید شده و احتمالی VITT در تجزیه و تحلیل، سن بین 18 تا 79 سال با میانگین 48 سال متغیر بود. حدود 85 درصد افراد زیر 60 سال سن داشتند باوجود اینکه بیشتر جمعیت مسن واکسینه شده بودند.

پاورد گفت: این نتایج به این معنی نیست که واکسن آکسفورد/آسترازنکا نباید به افراد زیر 60 سال تزریق گردد. شواهد اخیر منتشر شده در دنیای واقعی که از میلیون ها نفر گرفته شده است، نشان می دهد که واکسن آسترازنکا دارای مشخصات ایمنی قابل مقایسه با سایر واکسن هاست و بروز ترومبوز همراه با ترومبوسیتوپنی بسیار نادر و قابل درمان است. پس از اولین دوز 8.1 رویداد در هر میلیون نفر رخ می دهد و اندازه خطر دوز دوم مانند جمعیت واکسینه نشده است. علاوه بر این، خطر ابتلا به یک رویداد نادر لخته شدن خون با کووید-19 8 برابر بیشتر از نرخ ترومبوآمبولی وریدی دریافت واکسن است.

منابع

muhealth.org

rivm.nl

thelancet.com

theguardian.com