تفاهمنامه سرمایه گذاری روسیه چقدر ضمانت اجرایی دارد؟ - وبلاگ دخترانه ها

به گزارش وبلاگ دخترانه ها، روز گذشته مقامات شرکت ملی نفت ایران اعلام کردند که تفاهمنامه شرکت گازپروم روسیه به عنوان بزرگ ترین سرمایه گذاری خارجی تاریخ صنعت نفت ایران به امضا رسیده است، بر اساس این تفاهمنامه روس ها سرمایه گذاری چند ده میلیارد دلاری در میادین نفتی و گازی ایران خواهند داشت، در این تفاهمنامه روس ها متعهد به سرمایه گذاری و توسعه میدان گازی کیش، توسعه 6 میدان نفتی، فشارافزایی در میدان گازی پارس جنوبی، سوآپ گاز و فرآورده های نفتی، سرمایه گذاری برای تکمیل پروژه ایران ال ان جی و توسعه میدان گازی پارس شمالی و میدان نفتی منصوری، آب تیمور، کرنج، آذر و چنگوله شدند و قرار است در یک برنامه 8 ساله، تا افق 1408 با سرمایه گذاری یکصد و 60 میلیارد دلاری ظرفیت فراوری نفت کشور به 5.7 میلیون بشکه و ظرفیت فراوری گاز کشور به 1.5 میلیارد مترمکعب در روز برسد.

در این راستا محمدعلی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک در تبادل نظر با اعتماد در مورد امضای این تفاهمنامه شرح داد در ادامه مشروح این تبادل نظر را می خوانید:

وزارت نفت اعلام نموده که بزرگ ترین تفاهمنامه سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت ایران با گازپروم به امضا رسیده است و ارزش این تفاهمنامه 40 میلیارد دلار اعلام شده، به نظر شما چنین تفاهمنامه ای چقدر ضمانت اجرایی دارد؟

به اعتقاد من هر زمان این تفاهمنامه تبدیل به قرارداد گردد می توان به اجرا شدن آن هم امیدوار بود و با قطعیت گفت این قرارداد ضمانت اجرایی دارد. اما معمولا این گونه است که ابتدا تفاهمنامه ها امضا و پس از آن جزییاتش به قرارداد تبدیل می شوند و پس از آن موقعبندی ها صورت می گیرد. باید گفت انعقاد تفاهمنامه گازپروم گام نخست برای سرمایه گذاری خارجی است و باید در انتظار گام های بعدی بود.

اینکه تفاهمنامه از راه دور و به صورت ویدیویی امضا شده و خبری از مدیران گازپروم در جریان امضای طرفین نبوده و آن ها همراه پوتین به ایران نیامده اند چه پیغامی دارد؟ آیا به این معنی است که چنین تفاهمنامه ای تنها روی کاغذ بوده است؟

اصول انعقاد چنین تفاهمنامه هایی این است که افراد به لحاظ پروتکل همتراز باشند، اما ممکن است در جریان این سفر ها فرد همتراز به هر علتی قادر به سفر نباشد و ممکن است فردی با سمتی پایین تر اقدام به حضور در جلسه امضای تفاهمنامه کند. اما به نظر من این موضوع چندان هم مهم نیست و مهم این است که این قرارداد ها یا تفاهمنامه ها به فاز اجرایی برسند و کشور ها برای ادامه مشارکت شان انگیزه لازم را داشته باشند.

به نظر می رسد در حال حاضر این انگیزه وجود دارد به علت اینکه هم ایران با تحریم روبرو است و هم روسیه دچار تحریم شده و محدودیت های زیادی هم دارند و انگیزه دو کشور برای چنین همکاری هایی بالاست. این مساله کمی نیست و در عین حال اگر افراد همتراز این تفاهمنامه را امضا می کردند، بهتر بود.

این تفاهمنامه برای توسعه میدان های گازی کیش و پارس شمالی، فشارافزایی میدان پارس جنوبی، توسعه 6 میدان نفتی، سوآپ گاز و فرآورده و ... بوده است و سوالی که مطرح می گردد، این است که اصولا روس ها چقدر در این زمینه تخصص دارند؟

روس ها در زمینه گاز تخصص بالایی دارند و کار های بزرگی هم نموده اند و در بخش نفت هم دارای شرکت های بزرگ و توانمندی هستند. با توجه به اینکه در کشور های دیگر با محدودیت های زیادی روبرو شده اند پس دارای انگیزه برای سرمایه گذاری در ایران هستند و اگر خواهان فعالیت شرکت های خود هستند باید در همین کشور هایی که قادر به فعالیتند، کار نمایند. البته جز ایران، روسیه در کشور های دیگر نیز فعالیت داشته و میادین بزرگی را توسعه داده است.

باید گفت روس ها در صنعت نفت و گاز توانمند هستند و می توان خوشبین بود با توانایی که روس ها در این زمینه دارند این فعالیت ها را بتوانند در ایران ادامه دهند. البته شرط اصلی این است که این تفاهمنامه تبدیل به قرارداد گردد و برنامه شان زمانبندی اجرایی داشته باشد.

اگر فرض کنیم که روس ها توان مالی و لجستیکی اجرای چنین قرارداد عظیمی را دارند؛ پیغام چنین تفاهمنامه ای برای صنعت انرژی جهان چیست؟

در حال حاضر صنعت انرژی جهان با تنگنا های زیادی روبه رو است و بازار گاز و نفت در جهان با بحران روبرو شده و قیمت ها در اروپا خارج از تصور هستند و در بازار نفت نیز بر اساس آمار های اوپک پلاس 2.5 میلیون بشکه زیر سقف معین شده فراوری دارد. این موضوع نشان دهنده آن است که حتی کشور ها قادر نیستند سهمیه های خود را فراوری نمایند و شاهد آنیم که بازار نفت و گاز جهان با تنگنا روبه رو شده است و چنانچه برنامه های سرمایه گذاری و توسعه ای اجرا نگردد قطعا کمبود نفت و گاز بسیار جدی تر خواهد بود.

این گونه برنامه ها می تواند به تامین احتیاج های جهانی یاری کند و کشور هایی هم که دارای منابع هستند، می توانند از مزایای آن برخوردار شوند، اما در صورتی که برنامه های سرمایه گذاری اجرایی نشوند این تنگنا ها بیشتر هم خواهند شد و کمبود نفت و گاز در جهان بیشتر می گردد.

اصولا روسیه و ایران در صنعت گاز رقیب یکدیگرند یا همکار؟

رقابت سالم را هیچ کس نفی نمی نماید و موضوعی که مشکل ساز است، رقابت های تخریبی است، ضمن آنکه در بسیاری از مواقع دو کشور می توانند مکمل یکدیگر باشند و در جایی که احتیاج به تکنولوژی، سرمایه گذاری خارجی و منابع مالی وجود دارد هر دو کشور می توانند به یکدیگر یاری نمایند. در شرایطی که غرب روسیه و ایران را تحریم نموده است این دو کشور می توانند همکاران خوبی برای یکدیگر باشند.

در سال 1396 هم توافقنامه ای با روسیه در صنعت نفت بسته شده بود، اما این تفاهمنامه به مرحله قرارداد نرسید و در آن موقع هم جزییاتی اعلام نشد و روس ها هم یک سال بعد از ایران رفتند، این دو تفاهمنامه چقدر به یکدیگر شباهت دارند؟

تا زمانی که در مرحله تفاهمنامه باقی بمانند، می توان گفت هر دوی این تفاهمنامه ها شبیه به هم هستند، اما زمانی که تفاهمنامه ها در یک فاصله زمانی مشخصی تبدیل به قرارداد شوند و زمان برای آن معین گردد مثلا ظرف 6 ماه این تفاهمنامه ها (گازی و نفتی) اجرا شوند و زمانبندی صورت گیرد در این زمان که حالت اجرایی پیدا کند، قضیه فرق می نماید.

روس ها در زمینه سکو های فشارافزا و ساخت واحد های ال ان جی به لایسنسور های بین المللی وابسته هستند پس چگونه می خواهند به ایران انتقال فناوری داشته باشند؟ ضمن آنکه هزینه سکو های فشارافزا برای تمام فاز های پارس جنوبی بالغ بر 80 میلیارد دلار برآورد می گردد.

مسلما اگر کشوری توانایی انجام کاری را نداشته باشد قرارداد یا تفاهمنامه ای را امضا نمی نماید و خودش را به انجام کاری متعهد نمی نماید، چراکه این تعهدات جدی هستند و حتما توان اجرایی اش باید وجود داشته باشد تا اقدام به فعالیت نمایند و به نظر می رسد که روس ها این توانایی را دارند.

در جامعه بین المللی، ایران و روسیه هر دو تحریم هستند آیا امضای تفاهمنامه و قراردادی از این دست ما را به استقبال تحریم های بیشتر گازپروم نمی برد؟

تحریم ها به زیان صنعت جهانی نفت و گاز جهانست و اگر نگاهی به گذشته کنیم، می بینیم که تحریم ها به نفع جهان نبوده نه تنها تحریم های ایران، در تحریم های ونزوئلا و سایر کشور ها هم این موضوع را می توان دید، این در حالی است که غربی ها با تحریم هایی که انجام می دهند نه تنها به صنعت نفت و گاز جهان لطمه می زنند به مردم خودشان هم لطمه می زنند.

به گونه ای که مردم این کشور ها هم امروز از شرایط به وجود آمده در افزایش قیمت ها ناراضی هستند و با قیمت هایی که می پردازند رضایتی از این موضوع ندارند و این تحریم ها مانع از رشد و توسعه صنایع نفت و گاز هم شده است و نکته اینجاست که این صنایع در شرایط مالی با رقابت سالم توان توسعه دارند. اما در صورتی که تحریم ها اعمال شوند بسیاری از سرمایه گذاران قادر به سرمایه گذاری نخواهند بود.

اینکه سوال می گردد چرا ظرفیت های نفت و گاز در جهان این میزان محدود شده است باید گفت که در گذشته سرمایه گذاری های لازم در این بخش ها صورت نگرفته است و هر قدر این سرمایه گذاری ها انجام نگردد به علت فضای رعب و ترس و جریمه ها و تحریم هایی که به وجود آمده سرمایه گذاران از این صنعت خارج می شوند و در صنایع دیگری سرمایه گذاری می نمایند و سرمایه گذاری لازم در این صنعت صورت نمی گیرد و آن عرضه ای که باید به علت رشد تقاضا برتری گیرد و تقاضای آینده را پوشش دهد، ظرفیت سازی نمی گردد.

با توجه به رشد تقاضا و عدم سرمایه گذاری های لازم برای تقاضای آینده به علت سیاست های تحریمی صنایع نفت و گاز لطمه می خورند و مصرف نمایندگان هم به علت محدودیت ها و عدم سرمایه گذاری های لازم از یک طرف و رشد سرمایه گذاری های لازم از طرف دیگر ناچارند بهای بیشتری برای انرژی مصرفی خود پرداخت نمایند و این تحریم ها به نفع صنعت نفت و گاز جهان نیست.