گام در موسیقی و انواع آن - وبلاگ دخترانه ها

به گزارش وبلاگ دخترانه ها، گام در موسیقی عبارت است از توالی پی در پی نت ها که از نت تنیک شروع شده تا به همان نت در اکتاو بعدی برسد؛ چه بالا رونده چه پایین رونده.

وبلاگ دخترانه ها | سرویس فرهنگ و هنر - یکی از اصطلاحات رایج در موسیقی گام است. برای هر کسی که بخواهد با آلات موسیقی قطعاتی را اجرا کند یا به آهنگ سازی تمایل دارد، شناختن گام و دانستن در خصوص آن ضروری است. آگاهی داشتن در خصوص گام در موسیقی ما را به شناخت بهتر دیگر مفاهیم و اصطلاحات موسیقی مانند آکورد یاری می نماید.

گام در موسیقی چیست؟

گام عبارت است از تعدادی اصوات پی در پی که با فاصله های مشخص و حساب شده به دنبال هم قرار گیرند. به عبارت دیگر گام موسیقی توالی چند نت موسیقی است که با هم فاصله ای مشخص دارند و آخرین نت، هنگام بالایی نت اول است. بنابراین در هر گام، آنچه اهمیت دارد تعداد اصوات پیاپی و نیز فاصله میان آنهاست و این عوامل است که نوع گام را مشخص می نماید. اصوات مشخص و پی در پی را درجه گام می نامند.

گام ها از هر نتی که شروع شوند به دو گروه کلی تقسیم می شوند:

• گام های کروماتیک
• گام های دیاتونیک

گام کروماتیک

این گام در موسیقی - با شروع از هر نت - به فاصله های نیم پرده ای (هم کروماتیک و هم دیاتونیک) درجه ها را طی نموده، به تدریج بالا می رود تا در صوت سیزدهم به هنگام صوت شروع برسد.

اگر گام موسیقی کروماتیک را از نت دو شروع کنیم به صورت زیر می گردد:

((گام کروماتیک دو) ازچپ به راست خوانده گردد)

دو سی لادیز لا سل دیز سل فادیز فا می ردیز ر دودیز دو

در گام کروماتیک فاصله میان درجه ها همه برابر نیم پرده هستند و میان نت های شروع و انتها گام که به فاصله یک هنگام از یکدیگر قرار دارند یازده نت و دوازده نیم پرده وجود دارد.

گام کروماتیک خود بر دو گونه است

• کروماتیک ملودیک

دو سی لادیز لا سل دیز سل فادیز فا می ردیز ر دودیز دو

• کروماتیک هارمونیک

دو سی سی بمل لا لابمل سل فادیز فا می می بمل ر ربمل دو

تفاوت این دو در انتخاب نشانه های دیز و بمل برای نیم پرده ای کردن فواصل یک پرده است.

در گونه کروماتیک ملودیک، از یک نت به نت بعد (به فاصله یک پرده)، ابتدا نیم پرده کروماتیک و سپس نیم پرده دیاتونیک می آید.در حالی که در گونه کروماتیک هارمونیک ترتیب نیم پرده ها عکس آن است.

گام دیاتونیک

این نوع گام در موسیقی به دو دسته تقسیم می گردد.

1. از گام هایی تشکیل شده است که به جای یکی از فاصله های پرده یا نیم پرده (و گاه یک پرده و نیم)، یا در کنار این دو گونه فاصله، فاصله(ها) دیگری میان درجه های خود داشته باشند. (امروزه این دسته از گام ها در موسیقی غربی متروک شده اند).

2. آن دسته از گام ها را شامل می گردد که فاصله میان درجه های متوالی آن ها از فاصله های دو گانه پرده و نیم پرده تشکیل یافته باشد؛ که خود به دو دسته ماژور و مینور تقسیم می شوند.

گام های دیاتوتیک عظیم (ماژور)

این گام با احتساب نت همنام آخر، هشت نت دارد و فاصله های میان درجه های متوالی، متشکل از پنج پرده و دو نیم پرده بر اساس الگوی زیر تنظیم شده است. از چپ به راست خوانده گردد:

نیم پرده پرده پرده پرده نیم پرده پرده پرده

در گام دیاتونیک عظیم ردیف فاصله های میان درجه ای همیشه تغییر ناپذیر باقی می ماند، به این معنی که هر گاه جای پرده ها و نیم پرده ها تغییر کند، ممکن است که الگوی به دست آمده دیگر متعلق به این گام نباشد.

گام های دیاتونیک کوچک (مینور)

انواع گام مینور عبارتند از:

• مینور تئوریک یا طبیعی: این گام با احتساب نت همنام آخر، هشت نت دارد و فاصله های میان درجه های متوالی، متشکل از پنج پرده و دو نیم پرده بر اساس الگوی زیر تنظیم شده است. از چپ به راست خوانده گردد:

پرده پرده نیم پرده پرده پرده نیم پرده پرده

• مینورملودیک: این گام با احتساب نت همنام آخر، هشت نت دارد و فاصله های میان درجه های متوالی، متشکل از پنج پرده و دو نیم پرده بر اساس الگوی زیر تنظیم شده است. از چپ به راست خوانده گردد:

نیم پرده پرده پرده پرده پرده نیم پرده پرده : بالا رونده

پرده پرده نیم پرده پرده پرده نیم پرده پرده : پایین رونده

• مینور هارمونیک: این گام با احتساب نت همنام آخر، هشت نت دارد و فاصله های میان درجه های متوالی، متشکل ازسه پرده وسه نیم پرده و یک یک ونیم پرده بر اساس الگوی زیر تنظیم شده است. از چپ به راست خوانده گردد:

نیم پرده یک و نیم پرده نیم پرده پرده پرده نیم پرده پرده

با مطالعه مقاله آشنایی با اصطلاحات موسیقی با سایر اصطلاحات رایج در موسیقی آشنا شوید.

برگرفته از: کتاب تئوری بنیادی موسیقی از پرویز منصوری